Hyperthyreoidie
Een te snel werkende schildklier is één van de meest gestelde diagnoses bij katten ouder dan 8 jaar oud. De thyroid oftewel schildklier, is een lobbige klier die bij honden en katten aan beide zijden van de trachea (luchtpijp) zit.Mensen hebben 1 schildklier die van de ene kant naar de andere kant van de luchtpijp loopt. Honden en katten hebben 2 losse schildklieren die niet in directe verbinding met elkaar staan.
De schildklier produceert schildklierhormonen (T4) die via het bloed naar alle cellen in het lichaam getransporteerd worden. De primaire functie van schildklierhormonen is het regulieren van de snelheid van functioneren van elke cel. Dus een te hard werkende schildklier zorgt voor te snel werkende cellen.
Elke kat reageert anders op een te snel werkende schildklier, waardoor de symptomen heel erg wisselend kunnen zijn. De meest voorkomende symptomen zijn gewichtsverlies, toename van eetlust, meer haarverlies, meer drinken, meer plassen, verhoogde activiteit, soms braken en diarree. Minder vaak zijn de volgende symptomen te zien; hijgen, moeilijk ademen, verminderde eetlust, gedragsveranderingen en koele ligplaatsen opzoeken.
Het is nog niet precies bekend waarom katten hyperthyreoïdie ontwikkelen. in de jaren 80 is voor het eerste de ziekte geconstateerd, sindsdien komt het steeds vaker voor. Momenteel is het een van de meest voorkomende ouderdomsziekten bij katten. Ongeveer 15% van de katten hebben een enkele schildkliertumor (niet kwaadaardig). Ongeveer 80% hebben een verhoogde activiteit van beide lobben (dit is een goedaardige vergroting die hyperplasie heet). Maar 3 tot 5 % van de katten hebben een kwaadaardige tumor van de schildklier.
De diagnose, onafhankelijk van de oorzaak, is relatief makkelijk. De meeste hyperthyreoïdie katten hebben te veel schildklierhormonen (T4) in het bloed en dat is relatief eenvoudig in het bloed te bepalen. Enkele katten hebben een beeld wat erg lijkt op een te snel werkende schildklier, maar ondanks dat is de bloeduitslag normaal. Het is dan zinvol om na enkele weken het bloedonderzoek te herhalen.
Als uit het bloedonderzoek blijkt dat de schildklier te snel werkt zijn vijf verschillende therapieën mogelijk. Elke therapie heeft voordelen en nadelen. Alle therapieën zullen we voor u op een rijtje gaan zetten.
1. De patiënt krijgt levenslang medicatie toegediend.
Voordelen: geen operatie risico
Nadelen: De kat moet elke dag pilletjes slikken, sommige katten zijn moeilijk medicijnen in te geven. De medicijnen kunnen een verlies van eetlust of braken geven. Als u die bijwerkingen ziet is het verstandig direct contact op te nemen met de praktijk.
We raden aan om na 3 weken opnieuw bloedonderzoek te doen. Na 3 weken wordt het bloedbeeld bepaald, de schildklierwaarde en de nierwaarde. De schildklierwaarde is relevant om de hoeveelheid tabletten die per dag gegeven worden eventueel aan te passen. Is die uitslag binnen de normaalwaarden, dan is aan te raden om 4 keer per jaar de totale T4 te controleren in het bloed.
2. Als de patiënt totaal niet tabletten is in te geven, dan is er tegenwoordig ook Carbimazolum oorzalf. In plaats van tabletten smeert u dan dagelijks zalf op het oor. Dit wordt door de huid opgenomen waardoor de werkzame stof ook in het bloed terecht komt.
Voordeel: makkelijk toe te dienen.
Nadeel: de zalf is duurder per dag dan de tabletten.
3. Chirurgisch verwijderen van 1 vergrote schildklier.
Dit kan alleen als maar 1 schildklier vergroot is. Als beide schildklieren vergroot zijn, heeft deze operatie geen toegevoegde waarden. Door het verwijderen van beide schildklieren moet de patiënt nog steeds levenslang medicatie krijgen. Het schildklierhormoon wat het lichaam dan helemaal niet meer produceert dient dan via tabletten dagelijks toegediend te worden.
De dierenarts voelt altijd in de praktijk of 1 of twee schildklieren voelbaar zijn. Als maar 1 schildklier voelbaar is, wil dit niet altijd zeggen dat de andere schildklier niet overmatig T4 produceert. Ook is het mogelijk dat elders in het lichaam schildklierproducerend weefsel zit, wij noemen dit ectopisch schildklierweefsel. Dit kan de dierenarts niet voelen tijdens het onderzoek. Wilt u van te voren met zekerheid weten of 1 of twee schildklieren vergroot zijn, dan raden wij aan om een scintigrafie uit te laten voeren voor de operatie.
Via een scintigrafie is precies te zien of 1 of twee schildklierlobben vergroot zijn. Een scintigrafie kan uitgevoerd worden op de Universiteit in Utrecht en de Lingehoeve Diergeneeskunde in Lienden (de betuwe). Ook raden wij aan om voor de operatie te starten met medicatie en na 3 weken medicatie de nierwaarden te controleren. Blijken de nierwaarden na 3 weken afwijkend te zijn, dan raden wij een operatie af.
Voordelen: de patiënt hoeft geen tabletten meer te krijgen.
Nadelen: De kat moet hiervoor onder narcose. Meestal zijn schildklierpatiënten al wat verzwakt, dus het narcose risico is groter dan bij “gezonde” patiënten.
We raden aan om 2-3 maanden na de ingreep langs te komen voor controle bloedonderzoek.
4. Radioactief jodium
Wereldwijd wordt de I-131 behandeling (jodium) als de beste therapie gezien. Lingehoeve Diergeneeskunde in Lienden (de betuwe) voert deze therapie als enige dierenkliniek in Nederland uit. Met een scan wordt het hyperactieve schildklierweefsel in beeld gebracht, waarna met de juiste hoeveelheid radioactief jodium dit weefsel selectief bestraald kan worden. Voordat een behandeling met I-131 kan worden gestart moet in een aantal gevallen een antithyroid (felimazole) challengetest worden gedaan. Vooral de nierwaarden zijn van belang om te beslissen of deze challengetest wel of niet noodzakelijk is. Als de nierwaarden beneden de helft van de normaalwaarden vallen wordt de challengetest niet uitgevoerd.
Voordelen: alleen het overactieve schildklierweefsel wordt aangetast. Het normale schildklierweefsel kan gewoon door functioneren.
De patiënt hoeft hierdoor geen medicatie meer te krijgen.
Nadelen: uw huisdier wordt 1 tot 2 weken opgenomen in de kliniek omdat met radioactief materiaal gewerkt wordt. Wij raden deze behandeling dan ook af bij cliënten die zwanger zijn of zwanger proberen te worden.
5. Voeding
Hill's heeft een voeding op de markt gebracht, Hill’s™ Prescription Diet™ y/d™ waardoor de opname van jodium beperkt wordt. Jodium is nodig in de productie van schildklierhormonen. De productie van schildklierhormonen wordt hierdoor minder, waardoor uw kat zich beter gaat voelen. De voeding bestaat zowel in droog- als in natvoer. We raden aan de kat in 7 dagen tijd geleidelijk van de huidige voeding over te schakelen op y/d™.
Prescription Diet™ y/d™ Feline is een complete dagelijkse voeding. Omdat de opname van jodium uit andere voedingsbronnen, zoals snacks en voeding van andere huisdieren, de effectiviteit van Hill's y/d voeding kan doen afnemen, raden wij dit af. Ook wordt geadviseerd om deze voeding hooguit 5 minuten te laten staan en daarna weg te halen, en etensbakjes na de maaltijd goed te reinigen. Dit is om eventuele "besmetting" met jodium uit de omgeving zo veel mogelijk te beperken.
Wij raden aan om bij katten waarbij de diagnose gesteld is, eerst drie weken te beginnen met medicatie (tenzij u voor de voeding kiest, dan kunt u daar direct mee beginnen). Na 3 weken onderzoeken wij de patiënt opnieuw en doen ook weer bloedonderzoek. Bij voorkeur wordt ook direct de bloeddruk gemeten.
